недеља, 25. март 2012.

De Maan als inspiratie



De Maan is een van de terugkerende motieven in kunst, hij is inspiratie voor alle kunstenaars – musici, dichters, schrijvers, regisseurs... Een paar weken geleden ontdekte ik Claude Debussy. Hij was een Franse componist en een rare ventje. Hij had heel veel vrienden, dat wel maar hij sprak niet graag, hij zweeg liever. Zijn muziek is niet te beschrijven, de melodie van de meest van zijn composities is echt prachtig. Geluiden uit de natuur waren de grootste inspiratiebronnen voor Debussy – de zee, golven, vogels, wind. Dan geen geluiden maar beelden – sterren, Maan, zon. En dan fictie – zeemeerminnen bijvoorbeeld. De geest van Debussy was in verband met de natuur, hij registreerde alle signalen uit de omgeving met zijn zintuigen en deze signalen werden weer in de natuur gestuurd door zijn muziek. Zijn muziek vol met kleuren en sfeer behoorde tot de impressionistische stroming. Luister maar naar dit meesterwerk: Clair de lune. Voel je de nacht, een warme avond? Zie je de schijn van de volle Maan? Een schitterend compositie, mijn vriend, schitterend. En als ik over de Maan spreek moet ik Baron Münchhausen noemen. Je kent hem zeker, we gebruiken toch het werkwoord baronisati. Als je tegen iemand zegt: “Nemoj me baronisati”, dat betekent: trol me maar niet, Lieg niet of Spreek geen tonterias! Baron Münchhausen deed precies dat – hij hield van liegen maar volgens mij waren zijn verhalen geen leugens maar echte pure fictie, hij had een gezonde verbeeldingskracht. Baron Münchhausen overdrijfde ontzettend veel in zijn beroemde verhalen maar precies deze overdrijving maakte van zijn avonturen een kunstig en bijzonder meesterwerk. Kijk aandachtig naar deze link hier. Dit is een deel uit de film Baron Prašil van Karel Zeman, een reis door het heelal. Waarom hou ik van deze film? Nou, het is toch weer een mix tussen de werkelijkheid en illusie. Mijn lievelingste zin uit het boek is wanneer Baron zegt: “Dichters kwamen voor de mensen op de Maan!” Een fantastisch boek, mijn vriend, fantastisch.

субота, 17. март 2012.

Zigeuners



Een van mijn lievelingste monologen in de literatuur ooit is de monoloog van Mitke, het personage uit drama Koštana van Bora Stanković. Het boek zelf vind ik ook mooi maar deze monoloog is buitengewoon mooi. Mitke is dronken, hij zingt samen met de zigeuners uit het dorp en hij beschrijft zijn gevoelens, zijn verlangen naar Koštana, naar haar zwarte ogen en zwarte haar... Deze monoloog is zeer bijzonder omdat Bora Stanković meesterlijk het gevoel van weemoed verwoordt... Wanneer ik weemoed zegt denk ik aan onze sevdah of Portugeese saudade...het begrip dat bijna niemand met woorden kan uitleggen. In het boek spelen de zigeuners en hun muziek een grote rol. Dat vind ik best leuk want ik ben een grote liefhebber van de cultuur, tradities en gewoontes van Roma. Ze zijn een bijzonder volk, vind ik. Ze reizen vaak, ze gaan van een plaats tot de andere, ze zijn niet honkvast, ze genieten van alcohol, vrouwen en muziek...en ze verlangen naar iets...en ze streven naar iets „zonder te weten waarnaar“ (Titaantjes). Dit is een lied van Nada Knežević – Ciganska noć (Les Gitans, De nacht van zigeuners)

Ole – le, ole – le, ole- le...

Zigeuner, waarom verbergt je je verdriet?
Daar, wie weet het waar, er is een verlatene en oude
Groep die door de tijd geslaan wordt
Maar die tot vergetenheid nog niet behoort.
De tent is hun huis, het lied is hun vriend...

Terwijl de gitaar naast de fonkelende vuur jankt
Trillen de ogen vol met vlam samen met haar...
Laat de klanken van liederen en de verte horen,
Laat de viool spelen, dit is de nacht van zigeuners!

Waarom nu de pijn voelen? Het lied troost je,
Laat de ogen met het geluk tenminste deze nacht schitteren...
Er is geen glans van de morgen en van de reis,
Het hart houdt van dwalen – dit is de passie van zigeuners...

Ole – le, ole – le, ole- le...

понедељак, 12. март 2012.

Water

Ten eerste moet ik zeggen dat ik bang van iets ben wat in het water bestaat. Of zwemt. Of groeit. Ik heb nooit in een meer gezwommen, alleen maar in de zee, in het zwembad en toen ik klein was zwom ik in der Main. Maar als iemand zwemmen of water zegt denk ik niet aan het meer, aan de rivier of aan het zwembad, ik denk alleen aan de zee of aan de oceaan. Ik heb al gezegd dat ik bang van iets ben wat in het water leeft. Bijvoorbeeld, de haai. Als ik aan het zwemmen ben denk ik altijd dat een haai zal komen en mij opeten. Wat dan ook, Nevena, wat dan ook. Ik voel me niet ontspannen als ik niet kan zien wat er daar beneden op de zeebodem gebeurt.

Ten twede ben ik bang van het Water met een grote W. Wanneer ik zeg dat ik „bang van het Water ben“ is dat, denk ik, hetzelfde als iemand zegt dat hij bang van het donker is – hij denkt niet dat er iemand daar in het donker staat of dat er monsters of spoken daar zijn maar dat is gewoon angst van het donker zelf. Voor mij is de zee mysterie en geheim. Donker. De oceaan is groot, machtig en raadselachtig.



En nu komt de uitleg – ik ben niet echt-echt bang van het water of van dieren en wezens die in het water leven. Deze ’angst’ van mij is eigenlijk alleen onaanwezigheid van de ontspanning in het water. In het water ben ik altijd alert, ik ben 99% ontspannen maar nooit 100%. Dus, tot nu toe heb ik twee alinea’s over mijn ’angst’ geschreven en men zou zeggen dat ik van water niet hou maar nee, integendeel, ik ben dol op de zee en op het water. Ik kon me mijn leven niet voorstellen zonder zee, zonder strand, zonder zon en zonder golven. Ik ben een echte zeekind. Naast het water en op het strand ben ik echt gelukkig. Kennen jullie dit gevoel als jullie zwemmen en dan ermee stoppen en gewoon blijven op het water liggen en dan kiest je je eigen weg niet maar de zeestroom kiest het in plaats van jou? In de natuurkunde noemt men dat De wet van kosmische luiheid. [wanneer een lichaam alleen blijft kiest het voor de meest langzame weg]



Melopee

Voor Gaston Burssens


Onder de maan schuift de lange rivier
Over de lange rivier schuift moede de maan
Onder de maan op de lange rivier schuift de kano naar zee

Langs het hoogriet
langs de laagwei
schuift de kano naar zee
schuift met de schuivende maan de kano naar zee
Zo zijn ze gezellen naar zee de kano de maan en de man
Waarom schuiven de maan en de man getweeën gedwee naar de zee



En voor het einde een gek lied van Spinvis - Lotus Europa. Let op de songtekst!

уторак, 6. март 2012.

De kleine zeemeermin



Toen ik zes was kon ik het vershil tussen alle letters maken maar ik kon nog niet echt lezen. Mijn moeder en mijn oude zusje gaven twee boeken aan mij – het eerste was met de verhalen van Пушкин en het andere met de sprookjes van Hans Christian Andersen. Die twee boeken waren mijn livenlingste boeken en vandaag de dag hou ik er nog steeds van. Met Andersen begon ik eigenlijk te lezen, ik kon betekenis van het woord begrijpen en dat was natuurlijk het kruispunt in het leven van het zesjarige kind. Nog steeds denk ik dat Andersen een van de beste schrijvers ooit was! De manier waarop hij de belangrijkste motieven van het leven en de dood aan de kinderen vertegenwoordigde is gewoon meesterlijk en hij kenschetste zijn personages like a boss. Denk alleen maar aan De prinses op de erwt, De nieuwe kleren van de keizer, De Chinese nachtegaal, Het lelijke eendje, De kleine zeemeermin, Duimelijntje…allemaal klassieken! Een van mijn lievelingste sprookjes was De kleine zeemermin. Dit sprookje was ook een soort uitdaging voor mij omdat het verhaal meer dan tien pagina’s had! “Woooou, tien pagina’s! Ik moet het lezen”, dacht kleine Nevena. Natuurlijk voor ik met het lezen van het sprookje begon heb ik 6 454 739 433 keer naar de cartoon The Little Mermaid gekeken, dus, ik wist al wat er op het einde zal gebeuren. Maar nee, natuurlijk maakte Disney productie een verhaaltje met de ‘happy end’ op het einde. Ik zeg niet dat ik niet van Disney hou (natuurlijk niet, ik was verliefd op Peter Pan, Jezus!) maar van elk mooi verhaal/mythe/sprookje maken ze een succesvolle maar toch kitscherische versie. Het sprookje De kleine zeemeermin biedt een van de beste archetypische beelden en hier komen een van de belangrijkste thema’s van de literatuur aan bod. Kunnen we eeuwig leven? Bestaat er de dood? Wat is onze ziel? Wat moet je voor de liefde doen? Behalve het einde zijn er ook een paar grote vershillen in het plot zelf maar als we het samenvatten is het min of meer hetzelfde zoals in de versie van Disney – de kleine zeemeermin woont in de zee met haar vader en zussen, ze wordt vijftien, ze kan naar de oppervlakte gaan, daar ziet ze een jonge man, ze wordt verliefd op hem, hun liefde is onmogelijk, ze moet terug naar de zee gaan of ze zal sterven (ze had een afspraak met de zeeheks) en hier komt het ellendige einde – de kleine zeemeermin sterft, eigenlijk verandert ze in schuim en haar ziel reist naar de hemel, maar echt naar de hemel, niet naar Paradijs of zoiets, de kleine zeemeermin wordt de Dochter van de lucht, ze is onzichtbaar en ze moet 300 jaar lang goede daden doen zodat ze haar lichaam kan terugkrijgen en weer naar de zee gaan en weer zwemmen. Zie je het? De weg van de zeemeermin is water > land > lucht > en dan weer water en haar lot is triest, zonder de bereiking van de grote eeuwige liefde. En natuurlijk blijft de vraag geopend: is ze naar de zee teruggegaan of is ze in de lucht gebleven? Dat weten we niet.